Week 4

DE NAAFBANDEN

We starten deze week met het afwerken van de twee naven. Om het scheuren van de naaf te voorkomen, moeten er 4 ijzeren ringen (4 naafbanden) rond het hout bevestigd worden: 1 naafband of muilband aan de voorzijde, 2 naafbanden vlak tegen de spaken én 1 naafband aan de binnenzijde van de naaf. 

Om ervoor te zorgen dat de naafbanden goed vast komen te zitten, worden de diverse banden iets kleiner (ca 1,5 mm) dan de hout naaf gemaakt. Dit zorgt ervoor dat de naafband niet zomaar rond de naaf gelegd kan worden, maar er met kracht op geforceerd zal moeten worden.

Om de ijzeren banden beter op de naaf te kunnen positioneren, wordt aan de binnenzijde van naafband één rand schuin gevijld. Vervolgens wordt de naaf verticaal op een tafel geplaatst, waarna deze met behulp van een platte ijzeren plaat (met getapte schroefdraad) op zijn plaats gefixeerd kan worden. Met een zware hamer worden de banden één voor één geleidelijk rond de naaf geklopt, met de muilband als laatste ring. We moeten héél precies te werk gaan, want de banden moeten perfect gepositioneerd worden en de hamerslag mag het hout niet beschadigen.

---

DE SPAKEN: MET EEN PEN IN DE NAAF

​Wanneer de naafbanden uiteindelijk gefixeerd zijn, kunnen we verder met de spaken aan de slag.
Het doel is dat de spaken naadloos op ronde hout van de naaf aansluiten. Om dit te realiseren, vijlen we eerst de zone naast de gaten vlak. Vervolgens maken we pennen aan de spaken. 

De pennen worden op de topie gefreesd. Dit doen we met twee grote schijffrezen met platte snijkanten en afstandshouders (ringen) om de dikte van de pen te bepalen. Het instellen van de topie (hoogte, hoek, oriëntatie van de spaak) gebeurd volledig handmatig en vergt veel tijd. 

• De pennen worden ongeveer 1 mm breder gemaakt dan de gaten in de naaf (15 mm).
• De pennen hebben allemaal een schuine borst, aangezien ze onder een welbepaalde hoek op de naaf moeten aansluiten. Deze hoek verschilt tussen de voor- en achterspaken en moet steeds netjes ingesteld worden.
• Na het frezen van de pen is het belangrijk om het type spaak direct te markeren: voorspaak of achterspaak.

Eens de instellingen vastliggen, worden de pennen  vlot gemaakt en liggen er in afzienbare tijd 28 spaken klaar. In een laatste fase worden de pennen schuin gezaagd (1mm), zodat ze in de tapse opening passen. Tot slot worden ook kleine onregelmatigheden met een schuurrol op de topie weggewerkt. Het monteren van de spaken kan beginnen!

---

​Om de spaken in de naaf te kloppen, wordt er een stevige constructie van twee poutrellen op schragen gemaakt. Hierop worden twee maat gemaakte mallen gefixeerd, die de naaf aan weerszijden zal ondersteunen. Twee ijzeren ringen klemmen de naaf met enkele bouten en schroeven vast op de onderliggende mal. Een laatste toevoeging is de rechtopstaande balk met een afstandshouder ter hoogte van de spaak. Deze balk zal dienen als referentie voor de juiste val de spaken.
 
Vooraleer we de spaken in de naaf kloppen, smeren we de pennen in met lijnolie. De eerste reeks spaken (7 stuks) wordt ongeveer tot de helft van de pen in de gaten geklopt. Hierbij wordt er steeds een gat overgeslagen. Vervolgens wordt de tweede reeks spaken (7 stuks) in de resterende gaten aangebracht. Deze keer worden de pennen wel volledig in de naaf geklopt. De pennen van de eerste 7 spaken worden pas op het einde volledig in de naaf verwerkt.